Czy mogłem odmówić?

Sza­błow­ski roz­ma­wia z kucha­rza­mi dyk­ta­to­rów: Ami­na, Husaj­na, Hodży, Castro i Pol Pota. Wycho­dzi poza sza­blo­no­we pyta­nie: co lubi­li jeść?, cho­ciaż i tego też się z książ­ki dowie­my. Naj­cie­kaw­sze są pyta­nia: dla­cze­go pra­co­wa­łeś dla zbrod­nia­rza? Czy się bałeś?

„Czyż mogłem odmó­wić Sad­da­mo­wi? Nie wiem, wola­łem nie pró­bo­wać” – mówi Abu Ali, kucharz Sad­da­ma Husajna. 

„Nie zasta­na­wia­łem się, czy to co robi, jest legal­ne (…) Cie­szy­łem się, że tak dobrze nam się powo­dzi” – mówi Oton­de Ode­ra, kucharz Idie­go Ami­na. – „Choć ludzie Ami­na zabi­li Oku­ku, wie­rzy­łem, że on będzie dobrym pre­zy­den­tem. Zwłasz­cza że bar­dzo popra­wi­ło mi się życie”. „Rzą­dy Ami­na zna­czy­ły dla mnie potrój­ną pod­wyż­kę i lśnią­ce­go mer­ce­de­sa. Skła­mał­bym, gdy­bym powie­dział, że mi się to nie podobało”.

„Kie­dy po raz pierw­szy spo­tka­łam się z bra­tem Pol Potem, zanie­mó­wi­łam. (…) Myśla­łam: ależ to przy­stoj­ny męż­czy­zna” – mówi Young Moeun, kuchar­ka Pol Pota.

Sła­bo­ścią książ­ki jest, nie­ste­ty, powierz­chow­ne prze­mknię­cie po tema­cie. Mimo opi­sów pie­czo­nych w cało­ści pro­siąt oraz egzo­tycz­nych ryb w gla­zu­rze z man­go, dosta­je­my tro­chę repor­ter­ski fast-food 🙂 . O dyk­ta­to­rach dowie­my się nie­wie­le wię­cej niż z prze­cięt­ne­go arty­ku­łu. Ale są i wyjątki 🙂

Np. wte­dy, gdy Sza­błow­ski pyta o domnie­ma­ny kani­ba­lizm Ami­na, zbrod­ni­cze­go dyka­ta­to­ra z Ugan­dy. Roz­mów­ca odpo­wia­da: „Ja nie wie­rzę w jego kani­ba­lizm. Owszem, zabi­jał ludzi i jest mi z tego powo­du bar­dzo przy­kro. Ale nie wie­rzę, że ich zja­dał”. Sza­błow­ski doda­je cie­ka­wy komen­tarz: „Amin szo­ko­wał, ludzie się go bali, więc pozwa­la­li mu na wię­cej. Ta stra­te­gia odpo­wia­da­ła rów­nież kra­jom euro­pej­skim: powo­łu­jąc się na przy­kład Ami­na, kani­ba­la i dzi­ku­sa, moż­na było ośmie­szyć nie­pod­le­głość kra­jów afrykańskich”.

Witold Szabłowski, Jak nakarmić dyktatora, WAB, Warszawa, 2019

5/10

PS Ta stra­te­gia jest nie­ste­ty aktu­al­na i dziś 🙁 Na naszych pro­fi­lach w mediach spo­łecz­no­ścio­wych dość czę­sto poja­wia­ją się komen­ta­rze ośmie­sza­ją­ce ideę poma­ga­nia ludziom w Afry­ce. Auto­rzy swo­ją nie­chęć do poma­ga­nia sami przed sobą uspra­wie­dli­wia­ją tek­sta­mi o „leni­wych dzi­ku­sach, któ­rzy tyl­ko potra­fią się roz­mna­żać lub zabijać”. 

Tych komen­ta­rzy nie zoba­czy­cie, bo je ukry­wa­my ze wzglę­du na ich rasi­stow­ski cha­rak­ter. A mie­je­my nadzie­ję, że kie­dyś nie zoba­czy­my ich ze wzglę­du na to, że ludzie zmądrzeją.