Pewne rzeczy nigdy nie odchodzą

Ćwierć wie­ku po kla­sycz­nym już Heli­kop­te­rze w ogniu Ridley Scott wypro­du­ko­wał serial doku­men­tal­ny o bitwie o Moga­di­szu. Tym razem gło­su udzie­lił obu stro­nom konfliktu.

Takie podej­ście plus wyśmie­ni­ta reży­se­ria spra­wia­ją, że serial Survi­ving Black Hawk Down wbi­ja w fotel - nawet, gdy samą histo­rię zna się już po fil­mie fabularnym.

Pyta­nie, na ile się wier­nie ją przed­sta­wił 25 lat temu Ridley Scott? Na pew­no wybie­lił swo­ich boha­te­rów, pomi­ja­jąc ciem­ne stro­ny inter­wen­cji USA w Soma­lii w roku 1993. Twór­cy seria­lu mają inną opty­kę. Poka­za­li, że US Army sama usta­wi­ła Moga­disz prze­ciw­ko sobie jesz­cze przed pamięt­ną bitwą o to mia­sto. Poja­wia­ją się wspo­mnie­nia, że Ame­ry­ka­nie strze­la­li tak­że do kobiet. Podob­nie jak w książ­ce, pier­wo­wzo­rze fil­mu, uka­za­ny jest rasizm ame­ry­kań­skich żoł­nie­rzy i ich brak sza­cun­ku dla prze­ciw­ni­ka.

Wspo­mi­na­ją i ran­ger­si (David Die­mer i Ran­dy Rama­glia), i człon­ko­wie eli­tar­nej jed­nost­ki Del­ta bio­rą­cy udział w ope­ra­cji. Na ekra­nie pozna­je­my cięż­ko ran­ne­go w bitwie pilo­ta śmi­głow­ca Mike’a Duran­ta (z fil­mu Ridleya Scot­ta trud­no nie pamię­tać słyn­nej sce­ny, gdy nad noc­nym mia­stem, w któ­rym gdzieś jest uwię­zio­ny pilot, prze­la­tu­je śmi­gło­wiec z wykrzy­ki­wa­nym przez mega­fon hasłem „Mike Durant, we won’t leave you behind”).

Poja­wia­ją się tak­że żoł­nie­rze mili­cji, słu­żą­cej dyk­ta­to­ro­wi Ami­no­wi. Jeden z nich, Nuur Has­san opi­su­je, jak zara­biał na życie jako tak­sów­karz, zanim został nie­umyśl­nie pobi­ty przez ame­ry­kań­skich żoł­nie­rzy. Kie­dy dowie­dział się, ilu Soma­lij­czy­ków zabi­li Ame­ry­ka­nie, jego gniew skło­nił go do walki.

Strzelali do cywilów

Oraz, co naj­waż­niej­sze, wypo­wia­da­ją się cywil­ni uczest­ni­cy czy świad­ko­wie wyda­rzeń. Bin­ti Adan w bitwie stra­ci­ła męża i dwój­kę dzie­ci, a  jej cór­ka, któ­ra zdo­ła­ła oca­leć, jest ociem­nia­ła do koń­ca życia. Hali­ma Wehe­liye  wspo­mi­na, jak z uno­szą­ce­go się nad Moga­di­szem heli­kop­te­ra Ame­ry­ka­nie strze­la­li do cywilów.

Twór­cy seria­lu wyko­na­li świet­ną robo­tę, odnaj­du­jąc i zapra­sza­jąc do nie­go Ahme­da Moha­me­da Has­sa­na, któ­ry był ama­tor­skim - ale entu­zja­stycz­nym - ope­ra­to­rem wideo, krę­cą­cym ówcze­sne wyda­rze­nia w Moga­di­szu. Jego ory­gi­nal­ne nagra­nia na taśmie video są przy­wo­ły­wa­ne raz po raz w filmie.

Jedy­ną wadą seria­lu jest rein­sce­ni­za­cja scen bitew­nych, któ­re osła­bia­ją efekt: „to, co oglą­dasz, jest prawdziwe”.

Po prostu musisz nauczyć się z nimi żyć

Serial jest wręcz anty­wo­jen­nym mani­fe­stem, a gorz­kie sło­wa  Randy’ego Rama­glia („Pew­ne rze­czy nigdy nie odcho­dzą. Po pro­stu musisz nauczyć się z nimi żyć”) mogli­by wypo­wie­dzieć każ­da boha­ter­ka i każ­dy boha­ter tego doku­men­tu. Po obu stro­nach konfliktu.

Survi­ving Black Hawk Down, reż. Jack Macin­nes oraz Sam Hob­kin­son, USA, 2025

9/10

Net­flix, 3 odcinki