Blog Afrykański Kawałek Afryki

Czasem wstyd mi, że należę do rasy białej

2 lipca 2020

Książ­ka pereł­ka, napi­sa­na przez pol­skie­go mary­na­rza-repor­te­ra, któ­ry był w Kon­gu w roku 1927. Odgrze­ba­na po latach przez nie­oce­nio­ne wydaw­nic­two Dowo­dy na Ist­nie­nie.

Dębic­ki napi­sał tę książ­kę, gdy miał 25 lat (!) i pły­wał jako ofi­cer na bel­gij­skim stat­ku „Mate­ba”. Pisał też świet­ny lite­rac­ko dzien­nik a tak­że tek­sty szant.

Tadeusz Dębicki, Moienzi Nzandi, U wrót Konga

Pięk­na soczy­sta pro­za. Dębic­ki nawet jak opi­su­je dra­mat, jest to mię­si­sty opis: „Przy­glą­da­łem się jed­ne­mu Hoten­to­to­wi, któ­ry stał w wąskim otwo­rze mają­cym naj­wy­żej pięć­dzie­siąt cen­ty­me­trów w kwa­drat. Jak dzień dłu­gi pod­wał kawał­ki węgla z niż­sze­go pokła­du na wyż­szy. Jedy­nie gło­wa wysta­wa­ła mu ponad luk. Każ­dy bry­kiet, któ­ry mu wyty­ka­no w opusz­czo­ne ręce, musiał pod­nieść wyso­ko nad gło­wę, aby oddać go dru­gie­mu. Pył sypał mu się cią­gle na twarz. Oczy miał zupeł­nie czer­wo­ne. Splu­wał czar­nym bło­tem. Z jego kędzie­rza­wej czu­pry­nie sypał się miał węglo­wy. Pra­co­wał tak w mil­cze­niu, aby po czter­na­stu godzi­nach zaro­bić dwa franki”. 

Świat cywilizowany?

W ide­ach anty­ko­lo­nial­nych Dębic­ki wyprze­dził epo­kę. Pra­wie sto lat temu pisał tak: „Zabro­nio­no im dzi­kie­go, bar­ba­rzyń­skie­go zabi­ja­nia się oszcze­pa­mi i zatru­ty­mi strza­ła­mi, aby nauczyć ich cywi­li­zo­wa­ne­go, god­ne­go ludzi kul­tu­ral­ne­go mor­do­wa­nia się kara­bi­na­mi maszy­no­wy­mi, tru­ją­cy­mi gaza­mi, mio­ta­cza­mi ognia i bom­ba­mi zrzu­co­ny­mi z aeroplanów”. 

Albo:

„Aby utrzy­mać swój auto­ry­tet, bia­li się uczą, jak nale­ży bić kra­jow­ców. Ja sam otrzy­ma­łem rów­nież wska­zów­ki w tym zakre­sie. Gło­wy, ple­cy i kar­ki mają twar­de. Ude­rze­nia tam wymie­rzo­ne mija­ją się z celem. Sku­tecz­nie za to jest bić kijem w łyd­ki i pod kola­na­mi. Prze­wra­ca­ją się od razu na zie­mię. Trzci­ną lepiej jest bić po rękach i po twa­rzy. Kto wie, czy świat cywi­li­zo­wa­ny nie wyda kie­dyś pod­ręcz­ni­ka, jak nale­ży bić Murzy­nów? Wszak cią­gle idzie­my naprzód”.

Postęp, zabójczy postęp

„Dopraw­dy, cza­sem wstyd mi było, że nale­żę do rasy bia­łej (…). Krzy­czą: <Jeste­śmy dobro­czyń­ca­mi! Nie­sie­my cywi­li­za­cję! Nie­sie­my kul­tu­rę!> Nie­praw­da! Nie cywi­li­za­cję i kul­tu­rę nie­sie­cie, ale postęp, zabój­czy postęp. Postęp, któ­ry nisz­czy i zabi­ja wszyst­ko, czło­wie­ka, zwie­rzę, rośli­nę, kul­tu­rę i cywi­li­za­cję, któ­ry chce zabić nawet natu­rę – aby mógł wresz­cie wszech­wład­nie sam zapa­no­wać na ziemi”.

Cała książ­ka jest jed­nym wiel­kim oskar­że­niem. Gorz­kim jak ten pył węglowy.

Tadeusz Dębicki, Moienzi nzadi. U wrót Konga

wyd. Dowo­dy na Ist­nie­nie, War­sza­wa 2016

7/10

Podziel się:

Skoro nogi Cię tu przyniosły, to idź krok dalej i wesprzyj naszą pomoc Afryce :)

Share on facebook
Facebook
Share on twitter
Twitter
Share on print
Wydrukuj
czekajac na barbarzyncow depp rylance

Cóż poczniemy bez barbarzyńców?

John­ny Depp w wybit­nym, malar­skim fil­mie, do któ­re­go sce­na­riusz na pod­sta­wie wła­snej powie­ści napi­sał nobli­sta z Afry­ki. Nie moż­na od kina chcieć więcej. 

oyinkan_braithwaite_moja_siostra_morduje_seryjnie

Frajda z nieoczywistego kraju

Mło­da nige­ryj­sko-bry­tyj­ska autor­ka w swo­im debiu­cie umie­jęt­nie łączy popu­lar­ne wąt­ki jak: sio­strzeń­stwo, kobie­ca soli­dar­ność i odpo­wiedź na sek­si­stow­ską prze­moc oraz modę na afry­kań­ską nową lite­ra­tu­rę. Uda­ny kolaż, lek­ki a nie­obra­ża­ją­cy inte­li­gen­cji czytelnika 🙂

damon_galgut_w_obcym_pokoju

Nim historia zaczęła tykać jak bomba

Boha­ter powie­ści uda­je się w trzy podró­że, na róż­nym eta­pie życia, i wszyst­kie trzy nio­są ze sobą roz­cza­ro­wa­nie. Nato­miast Gal­gut potra­fił tak napi­sać o tym powieść, że każ­dy, kto choć raz w życiu pró­bo­wał uciec od sie­bie poprzez dale­ką wypra­wę, odnaj­dzie tu swo­ją prawdę.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany.